Stikstofbelasting van lucht, natuur, bodem en water afgenomen

Door milieumaatregelen was in 2010 de emissie van NO_x bijna 50 procent lager dan in 1990, de stikstofbelasting van bodem en grondwater onder landbouwgrond was 30 procent lager, de stikstofdepositie op natuur 35 procent lager, en de totale stikstofbelasting van het oppervlaktewater bijna 40 procent lager. Deze vier indicatoren voor milieudruk zijn gekozen omdat ze gerelateerd zijn aan de vier belangrijkste effecten en effectroutes van stikstof, te weten gezondheidsschade door luchtverontreiniging uit verkeer en energie, waterverontreiniging door landbouw, en biodiversiteitsverlies in terrestrische en aquatische natuur.

Bitmap

Emissies nemen sneller af dan de belasting van de natuur

De emissies van NO_x en ammoniak (NH₃) naar de lucht waren in 2010 respectievelijk 51 procent en 66 procent lager dan in 1990. In 2010 werd voor NO_x het emissieplafond -National Emission Ceiling (NEC) van de Europese Unie -van 260 miljoen kg in 2010 met 16 miljoen kg overschreden. Voor NH₃ is het doel met 6 miljoen kg onderschreden. De reductie voor NO_x komt door strengere eisen aan auto’s, zoals het verplicht stellen van de driewegkatalysator, en emissies uit energiecentrales en fabrieken, zogenaamde rookgaszuivering. Voor NH₃ komt dit door strengere eisen bij de aanwending van dierlijke mest en aan stallen. De stikstofdepositie op natuur komt voor 70 procent uit emissies van ammoniak en voor 30 procent uit die van NO_x.

De depositie in 2010 is 36 procent lager dan in 1990 en neemt dus minder snel af dan de emissies van NH₃ en NO_x. Sinds 2002 is de stikstofdepositie nauwelijks meer afgenomen. Een belangrijke oorzaak is dat natuur doorgaans dicht bij landbouwbronnen van ammoniakemissie ligt en dat een deel van de depositie afkomstig is uit buitenlandse bronnen, die voor NH₃ minder sterk zijn gereduceerd dan de Nederlandse bronnen.

De trend van het stikstofverschot is een gevolg van het ammoniakbeleid en het mestbeleid. De aanvankelijke toename tot 1995 is een gevolg van een toename van de N aanvoer in dierlijke mest door meer import van veevoer en door toepassing van emissiereductie in stallen en mestopslagen. Hierdoor bleef er namelijk meer stikstof achter in dierlijke mest bij aanwending op het land. De afname vanaf medio jaren negentig is een gevolg van een beperking van de gebruiksruimte voor stikstof in het mestbeleid en een krimp van vooral de varkensstapel. Vooral het kunstmestgebruik is afgenomen, sinds 1990 met bijna de helft. De afname van het stikstofoverschot lijkt sinds de eeuwwisseling wat af te vlakken. De afname van de belasting van oppervlaktewater is een gevolg van verbeterde waterzuivering en het mestbeleid, maar de afname is minder sterk dan die van het stikstofoverschot. In de verdragen van Oslo en Parijs (OSPAR) ter bescherming van de Noordzee is afgesproken dat de oppervlaktebelasting met stikstof in 2010 met 50 procent is gereduceerd ten opzichte van 1985. In 2009 was de reductie circa 40 procent.

Emissies zijn berekend op basis van registraties van economische activiteiten, emissiefactoren en soms complexe modelberekeningen. Emissieschattingen zijn daarom onzeker en rekenmethoden worden regelmatig bijgesteld. De onzekerheden zijn het grootst voor de emissies naar het oppervlaktewater.