Circulaire gevels

Alkondor Hengelo heeft zich in haar dertig jaar bestaan ontwikkeld als specialist in projectmatige engineering, productie en montage van gevelconstructies in de woning- en utiliteitsbouw. Samen met TU-Delft, brancheorganisatie VMRG en andere partners heeft Alkondor Hengelo het concept ontwikkeld van de integrale, circulaire gevel ‘as-a-service’. In dit model wordt een gevel met een servicecontract verkocht aan de eigenaar of kan Alkondor zelf eigenaar blijven van de gevel en de exploitatie daarvan. ‘Niet meer dan anders’ is het motto van het as-a-servicemodel: over de totale levensduur mogen de kosten voor de opdrachtgever niet hoger uitkomen dan bij een traditionele vastgoedexploitatie.

Integrale, circulaire gevel

De integrale, circulaire gevel combineert een aantal innovatie oplossingen. Integraliteit betekent dat de gevel meer is dan een façade met ramen en deuren. Ook kunnen er functies als verwarming, koeling, zonwering, ventilatie en energieopwekking worden ingebouwd. Circulariteit zit in de mogelijkheid om een onderdeel te repareren en te vervangen in de loop der tijd. Evenals in het as-a-service concept, waarbij de producent voor lange tijd verbonden is met het product en verantwoordelijk is voor de exploitatie en hergebruik daarvan. De gevel moet bovendien aanpasbaar zijn aan de veranderende eisen en wensen van (toekomstige) gebruikers, zoals voor brand, geluid en comfort. De gevel kan aan het eind van de levenscyclus worden gedemonteerd en onderdelen kunnen worden hergebruikt. Via een tag (identificatiemiddel) houdt Alkondor de productgeschiedenis bij van zaken als materialen, afmetingen, onderhoudsrondes, reparaties. Dit is een belangrijke tool om producten in de toekomst een nieuw leven te geven.

Lange levensduur

De gevels van Alkondor bestaan hoofdzakelijk uit aluminium. Ondanks het hoge initiële energieverbruik bij de productie scoren de aluminium gevels hoog qua duurzaamheid volgens Alkondor. Zo is de technische levensduur van het aluminium gevelmateriaal circa 75 jaar, terwijl normale gevels gemiddeld na dertig jaar worden gesloopt en sloopmaterialen veelal een laagwaardige toepassing krijgen. Doordat de gevel van Alkondor demontabel is, kunnen de aluminium onderdelen worden hergebruikt dan wel omgesmolten voor nieuwe hoogwaardige toepassingen. Bovendien blijft Alkondor gedurende de levenscyclus betrokken bij het product en de exploitatie waardoor circulariteit gewaarborgd blijft. Door recycling binnen Nederland van secundair aluminium kan de CO₂-emissie bij productie volgens Alkonder ook aanzienlijk worden gereduceerd: dat wil zeggen van 8.200 kg/ton bij toepassing van primaire grondstoffen tot 2600 kg/ton bij toepassing van secundaire grondstoffen.

Hoe simpeler hoe beter

‘Hoe simpeler, hoe beter’ is het motto van het circulaire model van Alkondor. Demontabel bouwen vraagt om een gestandaardiseerd systeem, zodat onderdelen van de gevels flexibel kunnen worden hergebruikt in de toekomst. Standaardisatie, prefabricage en flexibiliteit zijn sleutelwoorden voor deze circulaire gebouwschil (gevel). Prefabricage leidt ook tot kortere montagetijden op de bouwplaats. Dit stelt eisen aan de architect die zijn esthetische ambities moet aanpassen aan de eisen van het bouwsysteem. Alkondor wil dan ook zo vroeg mogelijk in het ontwerpproces aan tafel zitten om mee te denken over het ontwerp, de specificaties en het programma van eisen. Circulair bouwen heeft daarmee ingrijpende gevolgen voor het bouwproces en de rollen van partijen daarin.

Niet meer dan anders

‘Niet meer dan anders’ vormt het uitgangspunt voor het businessmodel voor de circulaire gevel as-a-service, dat wil zeggen als de gevel door de gebouweigenaar niet wordt gekocht maar wordt gehuurd (geleased) bij Alkondor. Belangrijk is dat de kosten over de totale levensduur van de circulaire gevel aan het eind van de exploitatieperiode niet hoger mag zijn dan bij een traditionele vastgoedexploitatie (koop). Door de hogere kwaliteit is de initiële investering weliswaar duurder dan voor een normale gevel maar daardoor heeft de gevel ook een hogere financiële restwaarde. Dit leidt tot een lagere ‘total cost of ownership’ (TCO), dat wil zeggen de kosten die de gebouweigenaar betaalt over de totale levensduur van de gevel (onderhoud, reparaties etc.). Tevens is volgens Alkonder de hogere waarde van een demontabel, herbruikbaar product interessant vanwege de verwachte schaarste aan grondstoffen, daarmee samenhangende prijsstijgingen en mogelijk strengere wettelijke eisen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit in de toekomst.

Risico’s afdekken

Anders dan bij het leasen van auto’s vormt het ‘leasen’ van bouwdelen, zoals gevels, nog een stevige uitdaging. De banken zijn terughoudend bij de financiering omdat de initiële investering in de productie van de gevels niet conform traditionele bouwtermijnen wordt afbetaald door een toeleverancier als Alkondor maar pas in de loop der jaren wordt afgelost. Zo wilde de bank voor de nieuwe oostgevel van het CiTG-gebouw van de TU-Delft geen as-a-servicemodel van de gevels financieren. De 3000 m2 integrale gevels werden daarom gewoon aan de TU verkocht, maar wel met een langjarig onderhoudscontract bij Alkondor dat erin voorziet de gevel te monitoren, aan de hand van data het comfort te verbeteren en toekomstig onderhoud te plegen. Ook bij projecten in Utrecht en Hoofddorp zijn volgens deze formule integrale, circulaire gevels toegepast. Een andere knelpunt is dat banken en gebouweigenaren een mogelijk faillissement van een toeleverancier als een risico zien. Dit soort (financiële) risico’s vragen om slimme oplossingen, zoals samenwerking met andere toeleveranciers die eventueel het contract van een van de partners overnemen of samenwerking met meerdere banken om daarmee risico’s te spreiden. Overigens kan de fabrikant, zoals in Delft, ook een circulaire dienst leveren zonder eigenaar van het product te zijn. Circulariteit is het doel, eigenaarschap slechts een middel.