Circulair slopen

In 2014 verkocht Michel Baars zijn aandelen in ingenieursbureau Search waar hij vanaf 1997 werkzaam was en begon hij New Horizon Urban Mining. Met zijn bedrijf werkt hij samen met marktpartijen om bouwdelen en materialen die vrijkomen bij sloopprojecten te ontmantelen en een nieuwe bestemming te geven. Motto: niet recyclen maar upcyclen ofwel waarde toevoegen. New Horizon heeft momenteel voor 70 miljoen euro ontmantelingswerk in portefeuille en hoort daarmee inmiddels tot de 5% grootste sloopbedrijven in Nederland.

Circulair slopen

Vertrekpunt voor New Horizon vormt de mismatch in de vastgoedmarkt, waar gebouwen worden gesloopt, gerenoveerd of getransformeerd, maar er niets wordt gedaan met materialen die vrijkomen. De grote sloopbedrijven zijn, volgens Baars, eigenlijk recyclingbedrijven die aan oude materialen en bouwdelen weinig meer dan een laagwaardige bestemming geven. Zo worden houten kozijnen of bitumen dakbedekking verbrand in energiecentrales of worden beton en bakstenen uit gesloopte gebouwen tot puin vermalen als onderlaag in de wegenbouw. New Horizon ziet zichzelf als een circulaire sloper door bouwdelen en materialen een hoogwaardige, nieuwe bestemming te geven. Zo wordt oud beton niet vermalen tot granulaat maar wordt er cement, zand en grind uit teruggewonnen en gebruikt voor hoogwaardig nieuw beton. Of worden gesloopte bouwdelen als kozijnen of hekwerken opgeknapt en weer als nieuw in de markt gezet.

Reductie milieu-impact

Circulair slopen werkt fundamenteel anders dan traditioneel slopen. New Horizon begint met een serieuze analyse van een gebouw om de mogelijkheden voor hergebruik in kaart te brengen. Daarna wordt het gebouw zoveel mogelijk gedemonteerd en worden losse onderdelen en materialen eruit gehaald. Vervolgens wordt een gebouw door monteurs gestript en wordt tot slot het kale casco met een kraan naar beneden gehaald. Verschil met de normale manier van slopen is dat daarbij in deze laatste fase vaak ook overgebleven binnenmuurtjes en andere resterende onderdelen worden meegenomen, met als gevolg vervuiling van de materiaalstromen. Daardoor is hoogwaardig gebruik van de grondstoffen voor nieuwe producten, zoals voor nieuw beton of bakstenen vrijwel onmogelijk. Urban mining resulteert volgens Baars in een aanzienlijke reductie van de milieu-impact. Belangrijk is wel dat de zorgvuldig teruggewonnen materialen en grondstoffen daadwerkelijk worden ingezet in bouwprojecten, zodat daarmee de negatieve impact van lineair materiaalgebruik wordt voorkomen.

Demontabel en modulair bouwen

Baars ziet de markt van urban mining en circulair bouwen de komende jaren aanzienlijk groeien. Dit vanwege verwachte strengere nationale- en Europese wet- en regelgeving om energiegebruik en schadelijke emissies bij productie van nieuwe materialen (CO₂) terug te dringen, restafval hoger te belasten en circulair bouwen te bevorderen. Ook spelen toenemende schaarste aan primaire (nieuwe) grondstoffen en daarmee hogere prijzen een rol terwijl tegelijk veel gebruikte (secundaire) grondstoffen uit sloop op de markt komen. Vanuit die optiek valt de meeste (milieu)winst te halen uit recycling van grote stromen secundaire grondstoffen als beton, keramische materialen, bitumen en hout. Volgens New Horizon zou in de toekomst 40% van alle bouwmaterialen kunnen worden geproduceerd uit gerecyclede grondstoffen, 25% uit biobased materialen en hoogstens 30% uit primaire grondstoffen. Dit vraagt overigens van de bouwsector om een totaal andere manier van ontwerpen, produceren en bouwen; demontabel en modulair ontwerpen zijn sleutelwoorden. Dit betekent een ingrijpende systeemverandering en andere rolverdeling van partijen in het bouwproces.

Versterking concurrentiepositie

Circulair bouwen lukt alleen als marktpartijen samenwerken en producten en materialen uit urban mining zo laagdrempelig mogelijk worden aangeboden. New Horizon heeft er daarom bewust voor gekozen om samen te werken met de bestaande distributeurs (groothandel) en producenten van bouwmaterialen (toeleveranciers). In totaal zijn nu zo’n 25 partners op deze manier verenigd in het Urban Mining Collective, waardoor een breed assortiment aan de markt kan worden geleverd. ‘Hybride’ bouwmaterialen op basis van urban-mininggrondstoffen liggen bij deze groothandels gewoon in het schap naast nieuwe materialen. Er is geen verschil in prijs, kwaliteit, uitstraling, certificering of garantievoorwaarden. Wel zijn ze voorzien van een speciaal label en toelichting op de lagere footprint. De businesscase bestaat eruit dat hogere kosten van het slopen en produceren van geoogste materialen (door inspectie, controle, demontage en dergelijke) weggestreept kunnen worden tegen de meeropbrengst van de materialen (geen afval, maar een product). Een hogere (milieu)belasting voor het gebruik van nieuwe (lineaire) materialen, zou die businesscase nog beter maken. Op dit punt valt volgens New Horizon de komende jaren nog veel winst te behalen door bewuster beleid van inkopende organisaties, strengere EU- en nationale regelgeving rond afval en CO₂ en verdere verlaging van de MPG-waarde (milieuprestatiegebouwen) in het Bouwbesluit.

Interessante businesscase

Urban mining vormt ook een interessante businesscase voor vastgoedbeheerders als corporaties en beleggers. Zo heeft New Horizon met meerdere woningcorporaties afspraken gemaakt voor het slopen van delen van hun voorraad en hergebruik van sloopmaterialen. Doordat de materialen waarde behouden, zijn de sloopkosten voor de corporaties aanzienlijk lager dan normaal (circa 20%). Het is bovendien goed voor hun duurzame imago. New Horizon zelf heeft daarmee langjarig de beschikking over een gegarandeerde voorraad secundaire grondstoffen en materialen. Van recente datum is een samenwerking met de corporaties rond een nieuwe vorm van portefeuillemanagement. Data van New Horizon over secundaire grondstoffen worden op basis van onderzoek en inspectie van de woningvoorraad van de corporaties gekoppeld aan de restwaarde van de materialen in de bestaande woningvoorraad. Dit leidt tot een materialenbalans waarmee beslissingen kunnen worden genomen rond sloop-nieuwbouw of renovatie.

Urban Mining Collective

Om circulair bouwen verder te brengen en op de kaart te zetten werkt New Horizon samen met een groep innovatieve bedrijven (van toeleveranciers tot producenten, financiers en adviseurs) in het Urban Mining Collective. Voorbeeld is de Oogstkaart van Superuse Studios, een soort marktplaats voor aanbieders en vragers van unieke sloopmaterialen (trappen, hekwerken en dergelijke). Ook is met toeleveranciers een productie- en distributielijn opgezet voor nieuwe bakstenen uit baksteenafval, aangevuld met glas. En wordt samengewerkt met een toeleverancier bij de ontwikkeling en productie van Urban Mining Concrete (beton). Ook wordt samengewerkt aan de ontwikkeling van integrale concepten (de circulaire keuken, het circulaire dak, de circulaire gevel) waarbij verschillende partners hun expertise en producten inbrengen. Tot slot zet Urban Mining Collective zich in voor systeeminnovaties, zoals verkorting en flexibilisering van vergunningprocedures, circulaire ontwerpprincipes, opleidingen, taxaties of nieuwe vormen van eigenaarschap in de vorm van as-a-servicemodellen voor bouwproducten.