Circulariteit in de bouw

Circulair beton

Rutte Groep

Laatst gewijzigd op 1 november 2021

Rutte Groep is als familiebedrijf in de Amsterdamse regio actief in de grond-weg en waterbouw (GWW). Recyclen en reduceren van de CO2-uitstoot vormen al jaren speerpunten in het bedrijfsbeleid. Zo haalt een werkmaatschappij van Rutte de cementfractie uit beton van sloopgebouwen om daarvan weer gerecycled beton te maken. Daarnaast zet Rutte Groep in op het verduurzamen van de bouwketen door elektrisch vervoer van bouwmaterialen over het water en is het bedrijf partner in Mokum Mariteam, een organisatie die met een elektrische duwboot restafval van de horeca in de Amsterdamse binnenstad inzamelt.

Berg met gebroken oud beton
Oud beton als grondstof voor nieuw beton

Grondstoffen worden schaars

Wereldwijd dreigt volgens Rutte een tekort aan de belangrijkste grondstoffen voor beton: zand en grind. De mondiale vraag en internationale concurrentie zijn groot door de vele bouwprojecten. Nederland is voor een groot deel afhankelijk van zand en grind uit het buitenland, omdat er hier nog nauwelijks concessies worden uitgegeven om zand en grind te winnen in rivieren en natuurgebieden. Aangezien Rutte verwacht dat hergebruik van beton de komende jaren een enorme groeimarkt wordt, heeft het bedrijf een procedé ontwikkeld om beton uit sloopgebouwen te recyclen. Met de ‘Smart Liberator’, een Nederlandse uitvinding, wordt beton in een nieuwe fabriek uit elkaar gehaald. Het cement dat als ‘lijm’ zand en grind verbindt, wordt als het ware bevrijd en er in poedervorm uitgehaald. Hiermee maakt Rutte een gerecycled cement onder de naam ‘Freement’. Daarmee wordt vervolgens weer beton gemaakt dat als gerecycled beton in de markt wordt afgezet.

Machine voor het scheiden van cement uit het oude beton
Machine voor het scheiden van cement uit het oude beton

Urban Mining

Bij het oogsten van sloopbeton werkt Rutte met andere bedrijven samen in het Urban Mining Collective, een initiatief dat zich richt op het oogsten van sloopmaterialen, die vervolgens kunnen worden gerecycled of hergebruikt en opnieuw in de bouw worden ingezet. Beton vormt circa 45% van het totale sloopvolume van een gebouw. Urban Mining zorgt er voor dat geoogste materialen zo schoon mogelijk worden aangeleverd. Rutte heeft momenteel een productiecapaciteit voor beton met Freement-cement van 400.000 ton en wil een grote speler worden in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). De MRA is goed voor jaarlijks ca. 2 mln. ton beton uit sloopprojecten. Oude gebouwen vormen daarmee als het ware het grondstoffendepot van de toekomst.

Betonnen geluidsschermen
Hergebruik van het geluidsscherm van de A9, als scherm om de bedrijfslocatie van Rutte

Betonschaamte

Op dit moment is de vraag uit de markt naar duurzaam beton nog beperkt. Gerecycled beton is circa 10% duurder dan nieuw beton en een groot deel van de bouwsector gaat nog steeds voor de laagste prijs. Ook staat de regelgeving nog slechts een ‘blend’ toe met een beperkte hoeveelheid gerecycled cement. Niettemin ziet Rutte dat er in de bouw geleidelijk aan een heuse ‘betonschaamte’ ontstaat. Het recente Betonakkoord tussen het Rijk en de bedrijfstak gaat uit van 5% hergebruik, maar ook dat percentage is volgens de Rutte willekeurig en onvoldoende om de circulaire potentie optimaal te benutten. Toenemende schaarste, strengere regelgeving en invoeren van hogere heffingen op nieuw beton kunnen volgens het bedrijf de komende jaren echter een boost geven aan de productie en afzet van gerecycled beton.

Gracht met vernieuwde kade met herwonnen beton
Kadeherstel in Amsterdam met gerecycled beton

Duurzaam transport

Rutte wil niet alleen de CO2-uitstoot van betonproductie verminderen maar ook duurzaamheidswinst behalen in de hele bouwketen door elektrisch transport van bouwmaterialen. Zo is Rutte betrokken bij het herstel van de 200 kilometers kademuren in het historische Amsterdamse centrum. Met de duwboot Joop Rutte (naar opa genoemd) worden beton- en andere bouwmaterialen vanuit de fabriek in Zaandam naar de bouwprojecten in de stad getransporteerd en op eigen platforms in de grachten afgeleverd. De duwboot kan 8 uur varen op batterijen en een waterstoftank. Smart E-transport over het water heeft volgens Rutte de toekomst in de Amsterdamse grachtengordel in het kader van het zero-emissiebeleid van de gemeente en beperkingen van zwaar transport over de kades.

Een gracht met een elektrische boot met containers
Transport van grondstoffen en afval met elektrische boten

Slimme bouwlogistiek

Met het concept van de City Barging won Rutte in 2018 een prijsvraag van de gemeente Amsterdam voor slimme bouwlogistiek. Doel van de gemeente was en is om het transport van bouwmaterialen (circa 30 procent van alle wegtransport) in de stad terug te dringen. Het concept van Rutte voorziet in de bouw van grote platforms op het water waar bouwmaterialen van het eigen en andere bedrijven worden op- en overgeslagen. De materialen worden in deze formule op enkele grote hubs rond de stad aangeleverd en verder met duurzaam transport over water verder vervoerd naar de platforms in de binnenstad. Voor de ‘Last Mile’, de afstand van het platform naar de bouwplaats, wordt kleinschalig elektrisch vervoer gebruikt. Rutte denkt overigens ook aan de aanleg van kleine pop-up-betoncentrales op de platforms waar ter plekke beton voor projecten in de omgeving wordt gemaakt. Op termijn zouden robotbootjes kunnen worden ingezet die materialen van de hubs rond de stad just-in-time op de platforms afleveren.

Elektrische boot in gracht die beladen wordt met containers
Transport van grondstoffen en afval met elektrische boten

Mokum Mariteam

Voor deze logistieke tak van het bedrijf heeft Rutte in 2016 Mokum Mariteam overgenomen, een al bestaand initiatief van onder meer recyclingbedrijf Renewi om restafval van restaurants en horecabedrijven in het centrum over het water te vervoeren. Mokum Mariteam bezit een volledig elektrisch vrachtschip, de City Supplier, dat afvalcontainers ophaalt bij horecabedrijven. De containers worden met een kraan op de boot van de kade opgetild en in de boot geleegd. Het restafval wordt op een ‘eilandje’ aan de rand van de binnenstad overgeslagen op elektrische duwbootcombinaties. Ambitie van het bedrijf is om een aantal platforms in de grachten aan te leggen waarvan ook rondvaartboten gebruik zouden kunnen maken. De uitvoering loopt nog moeizaam omdat er conflicterende belangen zijn met woonbootbewoners en bewoners van de binnenstad.

Alle beeldverhalen

  • Door middel van innovatieve asfaltmengsels vergroot grond-, weg- en waterbedrijf Dura Vermeer het aandeel secundair materiaal bij de aanleg en het onderhoud van wegen. Het bedrijf richt zich ook op infrastructuur ‘as a service’, door eigenaar te blijven van het materiaal en voor langere tijd verantwoordelijk te blijven voor beheer en onderhoud.
  • De Rutte Groep uit Amsterdam benut beton uit sloopgebouwen, door de cementfractie er uit te halen en als ‘Freement’ in de markt te zetten, bruikbaar voor nieuw beton. Het bedrijf is ook initiatiefnemer en eigenaar van City Barging, dat zich richt op elektrisch vervoer van bouwmaterialen over het water in Amsterdam.
  • Op de plek van de voormalige Amsterdamse Bijlmerbajes komen 1.350 woningen in alle categorieën, van sociale woningbouw tot exclusieve appartementen. Circulair bouwen is een uitgangspunt voor dit project. Van de oude gevangenis wordt 98 procent van de materialen gerecycled.
  • Het Rotterdamse bedrijf Superuse Studios wil grondstoffengebruik minimaliseren door zoveel mogelijk bestaande bouwmaterialen te hergebruiken. Daarvoor heeft het de Oogstkaart geïntroduceerd, een circulaire marktplaats voor oude materialen en grondstoffen, en de Pulsapp, een tool om grondstoffen- en afvalstromen te inventariseren.
  • Alliander liet zijn kantoren in Arnhem en Duiven renoveren tot circulaire en energie-neutrale bedrijfsruimten. Het energienetwerkbedrijf nam daarvoor een consortium van partijen in de arm, zoals architecten, bouwers, vastgoedbeheerders en installateurs.
  • New Horizon Urban Mining uit Geertruidenberg werkt samen met marktpartijen om bouwdelen en materialen die vrijkomen bij sloopprojecten te ontmantelen en een nieuwe bestemming te geven. Niet recyclen maar upcyclen, is het motto.
  • Rigo Verffabriek recyclet oude muurverf en produceert eigen lijnolieverf, een product op basis van vlas. Lijnolieverf is niet gemaakt van aardolie zoals veel verven, maar is gemaakt van biogrondstoffen. Het past daarom bij een circulaire economie waarin fossiele grondstoffen vervangen worden door biogrondstoffen.
  • Marker Wadden is een initiatief van Vereniging Natuurmonumenten, met als doel de natuur in het Markermeer te herstellen en daarmee een nieuwe biotoop te maken voor vogels, planten en onderwaternatuur. Op de jonge eilanden staan er voor de bezoekers houten gebouwen die modulair en circulair ontworpen zijn.
  • Het Hengelose bedrijf Alkondor is gespecialiseerd in aluminimum gevelconstructies voor de woning- en utiliteitsbouw. Het bedrijf heeft het concept ontwikkeld van de circulaire gevel ‘as-a-service’; gedurende de levensduur blijft het betrokken bij beheer en onderhoud van de gevel. Daarbij wordt secundair aluminium uit restmateriaal maximaal hergebruikt.